گردشگری تقاضا محور یا عرضه محور؟

وابستگی شدید اقتصادی نسبت به صنعت گردشگری، منجر به اتخاذ استانداردهایی راجع به آن شده که تاثیر مستقیمی بر توسعه ی پایدار آن دارد. اعمال این استانداردها, منجر به بروز حداقل کیفیتی در ارائه ی خدمات شده است که به تبع منجر به بروز خاطره و تجربه ای خوش در لحظات گردشگران میشود. این امر تکرار سفرها و گردشگری پایدار را موجب می شود اما به چه هزینه ای؟ آیا افزایش تعداد گردشگران یک منطقه، به طور قطع منجر به موفقیت این صنعت می گردد؟ آیا واقعا موفقیت اقتصادی یک منطقه، موفقیت صنعت گردشگری آنجاست؟
گردشگری تقاضا محور یا عرضه محور؟ امروزه، گردشگری، جایگاه ویژه ای در اقتصاد ملل دارد؛ جایگاهی که نمی توان از آن چشم پوشی کرد. لذا گردشگری تبدیل به صنعتی شده که ارتقاء و توسعه ی پایدار آن، اهمیت بسیار زیادی در سرنوشت اقتصادی ملل دارد، تا جایی که بسیاری از غول های اقتصادی دنیا، نظیر اقتصاد ایالات متحده ی آمریکا و کشورهای اروپایی، وابستگی شدیدی به این صنعت دارد.
آیا ممکن است که این استانداردها به جای بهبود کیفیت گردشگری به بهبود کمیت های گردشگری پرداخته باشند؟
واقعا می توان استانداردهای ثابتی را برای این صنعت تعریف کرد؟
کشورهای مختلفی سعی کرده اند که این استانداردها را در سطوح مختلف گردشگری خود، اعمال کنند؛ از آن جمله می توان کشورهای آلمان، فرانسه، سنگاپور و مالزی را نام برد. نتیجه ی اعمال این استانداردها، مسلما چیزی جز افزایش تعداد گردشگران و همچینین افزایش ارقام اقتصادی و مالی این کشورها نبوده است؛ چرا که این استانداردها در جهت افزایش رضایت مشتری است. اما قبل از اتخاذ یک نتیجه ی کلی و قطعی باید به معنای رضایت در این صنعت برگردیم.
صنعت گردشگری، از صنایع نوینی است که به تازگی صنعت بودن خود را به مرحله ی اثبات رسانده است. این صنعت نوین تفاوت های برجسته ای با سایر صنایع دارد که برجسته ترین آن، پیچیدگی اش است. چیزی که سلیقه های مختلف، ملیت های مختلف، فرهنگ های مختلف، ادیان مختلف، مناطق مختلف و … را دربرمیگیرد!
بنا بر این تفاوت ها، تعریف رضایت برای هر ملیتی ، هر قشری، هر فرهنگی و هر ناحیه ای متفاوت است؛ با وجود این تعاریف مختلف از رضایت، هر منطقه ای استانداردهای ویژه ی خود را می طلبد. استانداردهایی که باید توجه ویژه ای به هزینه ی فرصت آنها کرد. گاه اتخاذ یک استاندارد، ارقام مالی و اقتصادی را به شدت دگرگون میکند اما آثار تخریبی جبران ناپذیری بر فرهنگ و روحیات منطقه ی میزبان میگذارد؛ تخریب فرهنگ، هزینه ی هنگفتی است که با هیچ اسکناسی نمی توان غرامت آن را پرداخت. تخریب فرهنگ ممکن است در کوتاه مدت، اقتصاد ناحیه ای را دگرگون کند و چه بسا آن را از حالت کمتر توسعه یافته به حالت توسعه یافته تبدیل کند؛ اما در بلندمدت، فرهنگ، روحیات، غرور ملی و به تبع صنعت گردشگری را فلج خواهد کرد؛ چیزی که تیشه بر ریشه ی گردشگری میزند، چیزی جز تهاجم فرهنگ بیگانه نیست که در قالب استانداردهای بین المللی و نه ملی ، بر این صنعت نوپا تحمیل می گردد.
البته نباید این موضوع را نادیده گرفت که وجود حداقلی از استانداردها؛ موجب افزایش سطح رفاه و بهبود امنیت و بهداشت گردشگری می گردد، اما گاه این استانداردها، جنبه ی تجاری پیدا می کنند که علاوه بر محصور و محدود کردن گردشگران، فرهنگ بومی و ناب منطقه ی میزبان را نیز در زیر تازیانی از اسکناس و پول، شکنجه میکنند. شکنجه ای که استعدادهای بومی منطقه را کور میکند و در آینده ای بلند مدت، منابع گردشگری آنجا را به تاراج می برد.
با توجه به نکاتی که گفته شد، به نظر میرسد که همواره رونق اقتصادی یک منطقه موجب رونق صنعت گردشگری آن منطقه نمی شود و گاه نتیجه ای معکوس دارد.
مسئولان منطقه ای، ملی و بین المللی باید این نکته را به خاطر داشته باشند که استانداردهای وضع شده در سازمان “ایزو”، تنها در صورتی به معنای کلمه، به معنای استاندارد هستند که موجب رونق صنعت موردنظر شوند، رونقی که در مسیر موفقیت و پایداری، معنا می شود.
توجه به این نکته ضروری است که مشتریان گردشگری، تنها بیگانگان تازه وارد به منطقه ی میزبان نیستند؛ بلکه در مرتبه ی نخست، مشتریان گردشگری، مردمان بومی و محلی آن منطقه هستند.مردمانی که اگر غرور ملی و منطقه ای خود را ببازند، قلب فرهنگی خویش را شکسته اند، آن زمان است که دیگر چیزی جهت عرضه نخواهند داشت و اقتصاد آنها و مهم تر از آن، روحیات تاریخی شان، ضربه ی سختی خواهد دید.
بنابراین، هر ناحیه ای استانداردهای ویژه ی خود را می طلبد که در راستای تقویت فرهنگ میزبان است نه تقویت صفرهای اسکناس جیب های سرمایه داران اقتصادی…!
منابع:
1.UNWTO,2002, report of standards for sustainable tourism for the purpose of multilateral trade negotiations
2.Pindar,Arnold, consumer,s participation in international standardization
3.Report for the WTO: opportunities for collaboration in the international standardization of tourism services
4.CEN seminar,2010, benefits from established European tourism standards
5.Jentzsch,Anja, tourism standards
6.CEN-CENELEC meeting center, 2010, seminar on standardization in the tourism sector
واحد آموزش انجمن گردشگری ورزشی